ارزیابی آسیب‌پذیری اجتماعی نواحی شهری در برابر زلزله با استفاده از مدل ELECTRE (مطالعة موردی: ابهر)

  موضوعایمنیشهرهادربرابرمخاطراتطبیعییکیازاهدافاصلیبرنامه‌ریزیشهریاست.باتوجّه بهاینکهایرانازنظروقوعبلایاییطبیعیجزودهکشورجهاناست،مدیریتبحران‌هایبهوجودآمدهیکیازضرورت‌هاینظامبرنامه‌ریزیشهریاست.ازسویدیگروقوعبلایایطبیعیازجملهزلزلهنهتنهاباعثخساراتبهزیرساخت‌هایکالبدیوفیزیکیدرنواحیزلزله‌زدهمی‌شود،بلکهساختارهایاجتماعیآننواحیراهمتحتتأثیرقرارمی‌دهد؛ بنابراینارزیابیآسیب‌پذیریشهرهادربرابراینمخاطرات،تنهابهعناصرکالبدیوفیزیکیآنها محدودنشده،دراینراستاعناصراجتماعیاینشهرهاراهمبایدمطالعهوبررسینمود.باتوجّه بهاینمهم،هدفپژوهشحاضرارزیابیآسیب‌پذیریاجتماعینواحیچهارگانهشهرابهردربرابرزلزلهاست.در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن عواملی همچون توزیع جمعیّت در گروه‌های سنّی پرخطر در هنگام زلزله، اشتغال، سواد، تعداد معلولان، کاربری‌های پرخطر و ... در قالب سه شاخص جمعیّت، اقتصادی - اجتماعی و فاصله فیزیکی نسبت به کاربری‌های خطرساز و ضروری بررسی شده است. روش تحقیق، کمی - تحلیلی است. در بخش مبانی نظری از روش اسنادی استفاده گردید و از روش ELECTREبرای رتبه‌بندی نواحی شهر ابهر از لحاظ شاخص‌های آسیب‌پذیری اجتماعی استفاده گردید. همچنین دراینپژوهشبرایوزن­دهیبهمعیارهاازمدلAHPاستفادهشدهاست.یافته‌هایحاصلازپژوهش نشان می‌دهد که آسیب‌پذیری اجتماعی نتیجه‌ای از نابرابری‌های اجتماعی در جوامع شهری است. با توجّه به تفاوت در مقدار شاخص‌ها و ویژگی‌های اجتماعی متفاوت نواحی مختلف شهر ابهر، این نواحی آسیب‌پذیری متفاوتی نسبت به همدیگر دارند به طوری که ناحیه 2 بیشترین و ناحیه 4 کمترین میزان آسیب‌پذیری اجتماعی را در برابر زلزله دارا هستند.   موضوعایمنیشهرهادربرابرمخاطراتطبیعییکیازاهدافاصلیبرنامه‌ریزیشهریاست.باتوجّه بهاینکهایرانازنظروقوعبلایاییطبیعیجزودهکشورجهاناست،مدیریتبحران‌هایبهوجودآمدهیکیازضرورت‌هاینظامبرنامه‌ریزیشهریاست.ازسویدیگروقوعبلایایطبیعیازجملهزلزلهنهتنهاباعثخساراتبهزیرساخت‌هایکالبدیوفیزیکیدرنواحیزلزله‌زدهمی‌شود،بلکهساختارهایاجتماعیآننواحیراهمتحتتأثیرقرارمی‌دهد؛ بنابراینارزیابیآسیب‌پذیریشهرهادربرابراینمخاطرات،تنهابهعناصرکالبدیوفیزیکیآنها محدودنشده،دراینراستاعناصراجتماعیاینشهرهاراهمبایدمطالعهوبررسینمود.باتوجّه بهاینمهم،هدفپژوهشحاضرارزیابیآسیب‌پذیریاجتماعینواحیچهارگانهشهرابهردربرابرزلزلهاست.در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن عواملی همچون توزیع جمعیّت در گروه‌های سنّی پرخطر در هنگام زلزله، اشتغال، سواد، تعداد معلولان، کاربری‌های پرخطر و ... در قالب سه شاخص جمعیّت، اقتصادی - اجتماعی و فاصله فیزیکی نسبت به کاربری‌های خطرساز و ضروری بررسی شده است. روش تحقیق، کمی - تحلیلی است. در بخش مبانی نظری از روش اسنادی استفاده گردید و از روش ELECTREبرای رتبه‌بندی نواحی شهر ابهر از لحاظ شاخص‌های آسیب‌پذیری اجتماعی استفاده گردید. همچنین دراینپژوهشبرایوزن­دهیبهمعیارهاازمدلAHPاستفادهشدهاست.یافته‌هایحاصلازپژوهش نشان می‌دهد که آسیب‌پذیری اجتماعی نتیجه‌ای از نابرابری‌های اجتماعی در جوامع شهری است. با توجّه به تفاوت در مقدار شاخص‌ها و ویژگی‌های اجتماعی متفاوت نواحی مختلف شهر ابهر، این نواحی آسیب‌پذیری متفاوتی نسبت به همدیگر دارند به طوری که ناحیه 2 بیشترین و ناحیه 4 کمترین میزان آسیب‌پذیری اجتماعی را در برابر زلزله دارا هستند.